Böyle bir adam yaşamış bu topraklarda.
Komitas Vardapet, Gomitas veya gerçek adıyla Soğomon Kevork.
Besteci, müzikolog ve koro şefi. Soğomon Soğomonyan müzikle içli dışlı ve sadece Türkçe konuşan Kütahyalı bir aile içinde doğmuş, bir yaşındayken annesi, 10 yaşındayken babası ölmüştür. 1881 yılına kadar babannesinin yanında büyümüş, önce kevorkyan akademisi’nde eğitim görmüş ardından tiflis’te din ve müzik eğitimini tamamlamıştır.
Eçmiadzin'deki Ermeni kilisesi ruhban okuluna giderek 1895'te buradan mezuniyetiyle papaz olmuştur. 7. yüzyılda yaşamış bir Ermeni halk ozanı olan Katolikos Gomidas'ın ismine atfen Komitas adını almıştır. 'Papaz' anlamına gelen 'Vardapet' unvanı ile birlikte anılmaya başlanır.
Eçmiadzin Manastırı korosunda bulunduktan sonra 1896'da Berlin'e giderek Kaiser Friedrich Wilhelm Üniversitesi'ne kaydolmuş ve müzikoloji öğrenimi görmüştür. Burada Wagner'in kurduğu, Richard Schmidt’in özel konservatuvarında eğitim görür. 1899'da müzikoloji doktoru payesini almış ve Eçmiadzin'e dönmüştür.
Avrupa yılları boyunca Avrupa’nın önde gelen müzik adamlarından biri olan Komitas Anadolu ve Ermeni müziğini konu alan konferanslar da verir. Anadolu'yu köy köy gezer, çok sayıda türkü derler. Ardından 1911 yılında İzmir kilisesi'nde kuzan korosu'nu kurar. 1912'de en büyük eserini veren komitas, ermeni kiliseleri'nde çalınan divine liturgy'yi (pazar ayini) polifonik tarza uyarlayarak komitas makamını yaratır.
Kırsal kesimde yaptığı gezilerle 4000 den fazla Ermeni halk şarkısını derleyerek notaya geçirmiş ve eşsiz bir koleksiyon oluşturmuştur. Ermeni folklorünün yanında, ermeni müziğiyle aynı aileden olduğunu düşündüğü türk, kürt ve farsça müziğinden de derlemeler yapar.
En önemli özgün eseri İlahi Litürji Badarak'tır. 1892'de bestelemeye başladığı bu eseri bitirememiştir. Uluslararası Müzik Cemiyeti'ne Avrupa dışından kabul edilen ilk müzik adamı olmuştur. Avrupa'da, Türkiye'nin çeşitli yerlerinde ve Mısır'da müzik icra etmiş, konuşmalar yapmıştır.
1910 sonrasında İstanbul'da yaşamaya başlar.
1912–1915 yılları arasında Türk Ocakları’nda müzik dersleri verir.
Komitas, 24 Nisan 1915 tarihli Tehcir Kanunu gereğince tutuklanan 235 Ermeni ileri geleni arasındadır. Ertesi gün 180 kadar İstanbullu Ermeni ile birlikte trene bindirilerek Çankırı'ya sürgün edilir. Arkadaşları Mehmet Emin Yurdakul ve Halide Edip Adıvar’ın girişimleri üzerine Talat Paşa'nın özel emriyle, diğer 8 Ermeni sanatçısı ile birlikte, 7 Mayıs ta İstanbul'a dönmesine izin verilir.
Dönüşünden sonra akıl sağlığını yitiren Komitas, önce Şişli'deki La Paix hastanesine, ardından hayatının son 20 yılını geçireceği Paris'teki bir senatoryuma yatırılır. Depresyona girme nedeni olarak 4000 eserlik yarattığı devasa arşivin yok edilmesi rivayet edilir. Zaten hayatının son 18 yılında hiç piyano çalmaz, beste yapmaz, şarkı söylemez ve konuşmaz.
20 Ekim 1935 tarihinde Paris'te ölür.
Komitas Vardapet, Gomitas veya gerçek adıyla Soğomon Kevork.
Besteci, müzikolog ve koro şefi. Soğomon Soğomonyan müzikle içli dışlı ve sadece Türkçe konuşan Kütahyalı bir aile içinde doğmuş, bir yaşındayken annesi, 10 yaşındayken babası ölmüştür. 1881 yılına kadar babannesinin yanında büyümüş, önce kevorkyan akademisi’nde eğitim görmüş ardından tiflis’te din ve müzik eğitimini tamamlamıştır.
Eçmiadzin'deki Ermeni kilisesi ruhban okuluna giderek 1895'te buradan mezuniyetiyle papaz olmuştur. 7. yüzyılda yaşamış bir Ermeni halk ozanı olan Katolikos Gomidas'ın ismine atfen Komitas adını almıştır. 'Papaz' anlamına gelen 'Vardapet' unvanı ile birlikte anılmaya başlanır.
Eçmiadzin Manastırı korosunda bulunduktan sonra 1896'da Berlin'e giderek Kaiser Friedrich Wilhelm Üniversitesi'ne kaydolmuş ve müzikoloji öğrenimi görmüştür. Burada Wagner'in kurduğu, Richard Schmidt’in özel konservatuvarında eğitim görür. 1899'da müzikoloji doktoru payesini almış ve Eçmiadzin'e dönmüştür.
Avrupa yılları boyunca Avrupa’nın önde gelen müzik adamlarından biri olan Komitas Anadolu ve Ermeni müziğini konu alan konferanslar da verir. Anadolu'yu köy köy gezer, çok sayıda türkü derler. Ardından 1911 yılında İzmir kilisesi'nde kuzan korosu'nu kurar. 1912'de en büyük eserini veren komitas, ermeni kiliseleri'nde çalınan divine liturgy'yi (pazar ayini) polifonik tarza uyarlayarak komitas makamını yaratır.
Kırsal kesimde yaptığı gezilerle 4000 den fazla Ermeni halk şarkısını derleyerek notaya geçirmiş ve eşsiz bir koleksiyon oluşturmuştur. Ermeni folklorünün yanında, ermeni müziğiyle aynı aileden olduğunu düşündüğü türk, kürt ve farsça müziğinden de derlemeler yapar.
En önemli özgün eseri İlahi Litürji Badarak'tır. 1892'de bestelemeye başladığı bu eseri bitirememiştir. Uluslararası Müzik Cemiyeti'ne Avrupa dışından kabul edilen ilk müzik adamı olmuştur. Avrupa'da, Türkiye'nin çeşitli yerlerinde ve Mısır'da müzik icra etmiş, konuşmalar yapmıştır.
1910 sonrasında İstanbul'da yaşamaya başlar.
1912–1915 yılları arasında Türk Ocakları’nda müzik dersleri verir.
Komitas, 24 Nisan 1915 tarihli Tehcir Kanunu gereğince tutuklanan 235 Ermeni ileri geleni arasındadır. Ertesi gün 180 kadar İstanbullu Ermeni ile birlikte trene bindirilerek Çankırı'ya sürgün edilir. Arkadaşları Mehmet Emin Yurdakul ve Halide Edip Adıvar’ın girişimleri üzerine Talat Paşa'nın özel emriyle, diğer 8 Ermeni sanatçısı ile birlikte, 7 Mayıs ta İstanbul'a dönmesine izin verilir.
Dönüşünden sonra akıl sağlığını yitiren Komitas, önce Şişli'deki La Paix hastanesine, ardından hayatının son 20 yılını geçireceği Paris'teki bir senatoryuma yatırılır. Depresyona girme nedeni olarak 4000 eserlik yarattığı devasa arşivin yok edilmesi rivayet edilir. Zaten hayatının son 18 yılında hiç piyano çalmaz, beste yapmaz, şarkı söylemez ve konuşmaz.
20 Ekim 1935 tarihinde Paris'te ölür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder